Ca cao: Đặc điểm, tác dụng và bài thuốc kinh nghiệm

Thông tin chung

• Tên Tiếng Việt: Ca cao
• Tên gọi khác: Cù lắc, cocoyer, cacao
• Tên khoa học: Theobroma cacao L.
• Tên tiếng Anh: Cocoa

Đặc điểm sinh thái của Cacao

Ca cao là một loại cây thuộc họ Trôm (Sterculiaceae) có nguồn gốc từ Trung Mỹ. Ở Việt Nam, cây ca cao được trồng nhiều ở vùng Tây Nguyên và một số tỉnh Nam Bộ. Cây mọc tự nhiên có thể cao 8-10m. Nhưng khi đưa vào trồng trọt, người ta điều chỉnh cho cây cao không quá 5-6m để dễ thu hoạch quả. 

Lá cây ca cao to, nguyên và có hình bầu dục nhọn. Hoa nhọn, mọc trực tiếp trên cành to hoặc trên các nhánh thân, ở kẽ những lá đã rụng. Hoa mẫu 5, gồm tràng màu trắng hay đỏ nhạt, 5 nhị bất thụ, 5 đôi nhị hữu thụ, bầu với 5 ngăn nối liền, vách bầu sẽ tiêu đi trong quá trình hình thành quả.

Quả ca cao thường dài 15-20cm, rộng 10-12cm. Vỏ ngoài dai và cứng, khi chín có màu vàng hay đỏ, trên vỏ có những đường sống xù xì chạy dọc theo quả. Mỗi quả chứa 20-40 hạt hình trứng, bao bọc bởi lớp cơm trắng hay vàng nhạt, vị ngọt hơi chua

Bộ phận dùng, thu hái, chế biến và bảo quản

Người ta sử dụng hạt trong quả ca cao để chế biến thực phẩm và dùng làm các bài thuốc chữa bệnh. Quả được thu quanh năm khi ra hoa và quả chín, sau đó người ta tách vỏ và lấy phần hạt, làm sạch phần cơm trắng xung quanh hạt và phơi khô hạt.

Giá trị dinh dưỡng của bột ca cao

Trong 100g bột cacao chứa khoảng 39g carbonhydrate, 20g protein, 128mg Calci, sắt 12.3g, phospho 705mg, kali 1600mg, Cafein 230mg, Natri 21 mg, Calo (kcal) 227, Lipid 14 g, … Ngoài ra, bột ca cao là thực phẩm dinh dưỡng giúp cơ thể bổ sung một lượng lớn các loại vitamin như vitamin A, D, B6, B12, Magnesi.

Hiện nay, ca cao đã trở thành một loại thực phẩm phổ biến được ưa chuộng với nhiều lợi ích sức khỏe như:

• Chống oxy hóa tự nhiên: Cacao giàu Polyphenol là một chất chống oxy hóa giúp giảm viêm, hỗ trợ tuần hoàn máu, hạ huyết áp, giảm cholesterol và đường trong máu.
• Giảm huyết áp cao: Các flavanol trong cacao giúp cải thiện nồng độ oxit nitric trong máu, nhờ đó tăng cường chức năng các mạch máu và giảm huyết áp
• Giảm nguy cơ đau tim và đột quỵ: Việc cải thiện nồng độ oxit nitric trong máu cũng giúp giãn các động mạch và mạch máu, từ đó cải thiện lưu lượng máu, giảm lượng cholesterol xấu LDL. Từ đó giảm nguy cơ suy tim, đau tim và đột quỵ.
• Cải thiện lưu lượng máu đến não và chức năng não: Polyphenol trong ca cao giúp cải thiện chức năng não và lưu lượng máu, nhờ đó giảm nguy cơ mắc các bệnh thoái hóa thần kinh. 
• Cải thiện tâm trạng và các triệu chứng trầm cảm: flavanol trong cacao đã chuyển tryptophan thành serotonin có tác dụng ổn định tâm trạng tự nhiên. Do đó ăn socola thường xuyên giúp giảm căng thẳng và cải thiện sự bình tĩnh, tăng cảm giác hài lòng
• Cải thiện triệu chứng bệnh tiểu đường loại 2: flavanol trong cacao có thể làm chậm quá trình tiêu hóa và hấp thu carbohydrate trong ruột, cải thiện bài tiết insulin, giảm viêm và kích thích sự hấp thu đường từ máu vào cơ bắp.
• Kiểm soát cân nặng: Ca cao giúp điều chỉnh năng lượng, giảm cảm giác thèm ăn, tăng cảm giác no và tăng quá trình oxy hóa chất béo. Một nghiên cứu cho thấy một nhóm đối tượng được bổ sung 42 gram sôcôla đen với hàm lượng 81% cacao mỗi ngày có kết quả giảm cân nhanh hơn so với nhóm chỉ áp dụng chế độ ăn kiêng thông thường.
• Chống ung thư: Cacao có nồng độ flavanol cao nhất trong nhóm thực phẩm. Đây là một chất có khả năng chống ung thư với độc tính thấp. Vì vậy sử dụng chế độ ăn giàu cacao giúp ức chế sự phát triển và lây lan của các tế bào ung thư, giảm nguy cơ ung thư  vú, tuyến tụy, tuyến tiền liệt, gan và ung thư vòm họng.
• Tốt cho người mắc bệnh hen suyễn: Theobromine và Theophylline trong ca cao là các hợp chất chống hen hiệu quả, giúp trị ho dai dẳng, giúp phổi của bạn giãn ra, đường thở thư giãn và giảm viêm.
• Kháng khuẩn và kích thích miễn dịch có lợi cho răng và da: Cacao chứa nhiều hợp chất có đặc tính kháng khuẩn, chống enzyme và kích thích miễn dịch, tốt cho sức khỏe răng miệng. Uống nhiều ca cao cũng mang lại nhiều lợi ích cho da như chống nắng, cải thiện kết cấu bề mặt và tăng lưu thông máu trên da.
• Dễ dàng đưa vào chế độ ăn kiêng: Bột ca cao và các thực phẩm từ ca cao nguyên chất rất tiện lợi, dễ sử dụng và dễ đưa vào chế độ ăn kiêng, mang lại các lợi ích sức khỏe.

Để có một ly ca cao vừa thơm ngon dễ uống, vừa giúp phát huy tối đa công dụng, bạn có thể tham khảo cách pha cacao sau:

• Bước 1: Cho khoảng 2 muỗng cafe bột cacao vào 200 ml nước nóng (70 – 80 độ C) và khuấy đều tay để bột ca cao tan hết. Lưu ý là cho nhiều bột ca cao hơn chỉ khiến cacao không thể tan được trong nước, đồng thời, nước quá nóng hoặc quá lạnh cũng sẽ khiến bột cacao không thể tan hết ra được.
• Bước 2: Thêm 1 ít sữa đặc (hoặc: sữa tươi, mật ong,… tùy khẩu vị) vào và khuấy đều.
• Bước 3: Thưởng thức ly cacao thơm ngon, dễ uống. Bạn có thể uống nóng hoặc thêm đá vào.

Ca cao chứa caffeine, vì vậy khi uống quá nhiều ca cao có thể gây căng thẳng, đi tiểu nhiều, tim đập nhanh và mất ngủ. Ngoài ra còn có một số tác dụng phụ khác như:

• Phản ứng da bị dị ứng
• Táo bón và đau nửa đầu
• Buồn nôn, sôi bụng, đầy hơi và xì hơi

Dù là thực phẩm vàng chứa nhiều dinh dưỡng, nhưng không phải ai cũng nên uống ca cao. Trong nhiều trường hợp, những người không nên uống bột ca cao lại tiêu thụ lượng lớn ca cao có thể gây nên những hậu quả đáng tiếc. Cụ thể, dưới đây là những đối tượng cần lưu ý hạn chế hoặc không nên uống ca cao:

• Phụ nữ mang thai và cho con bú
• Người mắc chứng rối loạn lo âu
• Người bị rối loạn chảy máu
• Người mắc bệnh tim mạch
• Người mắc bệnh đái tháo đường
• Người bị tiêu chảy
• Mắc bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD)
• Mắc bệnh tăng nhãn áp
• Người bị huyết áp cao
• Người mắc hội chứng ruột kích thích (IBS)
• Bị đau nửa đầu
• Người bị loãng xương
• Sau phẫu thuật

Trước khi dùng ca cao, bạn cần tìm hiểu để chắc chắn mình không thuộc diện những đối tượng cần hạn chế hoặc không nên dùng ca cao như nội dung trên đã đề cập.

Nên chắc chắn mình không bị dị ứng với bột ca cao để sử dụng thực phẩm này một cách an toàn và hiệu quả nhất.

Ca cao có thể tương tác với những thuốc bạn đang dùng. Vì vậy nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng ca cao chung với thuốc.

Tránh để vật nuôi tiếp xúc với các sản phẩm chứa cacao vì đây là chất độc đối với chó, mèo.

Nhiều công dụng nhưng cũng có tính độc và có nguy cơ gây tác dụng phụ. Vì vậy có rất nhiều thắc mắc về việc uống bột ca cao.

Uống cacao có tăng cân không?

Hàm lượng chất béo có trong ca cao là loại chất béo có lợi. Các chuyên gia cũng chỉ ra rằng cacao giúp thúc đẩy quá trình trao đổi chất, giúp giảm cảm giác thèm ăn và tăng quá trình oxy hóa chất béo. Từ đó giúp kiểm soát cân nặng và hỗ trợ quá trình giảm cân hiệu quả.

Tuy nhiên việc tăng cân hay không còn phụ thuộc cách bạn uống ca cao. Ví dụ pha ca cao với nhiều đường hoặc sữa hay các loại bột ngũ cốc sẽ làm giảm hàm lượng dinh dưỡng và tăng năng lượng hấp thụ. Từ đó gây tăng cân. Còn đối với người gầy, cách uống ca cao này sẽ giúp tăng cân nhanh chóng. 

Uống ca cao có mất ngủ không?

Ca cao chứa một lượng ít caffeine - chất kích thích khả năng hoạt động của não, khiến bạn tỉnh táo hơn và khó chìm vào giấc ngủ. Việc sử dụng quá nhiều và sử dụng vào buổi tối sẽ gây tình trạng mất ngủ. Vì vậy bạn nên chú ý sử dụng ca cao hợp lý để phát huy tối đa công dụng và tránh mất ngủ.

Uống ca cao mỗi ngày có tốt không?

Vì chứa một lượng ít caffeine nên nếu uống ca cao mỗi ngày theo lượng vừa đủ sẽ giúp bạn cảm thấy tinh thần thoải mái, tỉnh táo làm việc và giảm căng thẳng mệt mỏi. Bên cạnh đó, chất polyphenol có trong ca cao sẽ giúp cải thiện nồng độ serotonin ở não bộ, phòng tránh được trầm cảm và cải thiện tâm trạng.

Ca cao là một loại thực phẩm có hương vị thơm ngon với đa dạng cách chế biến. Hơn nữa còn mang lại rất nhiều giá trị dinh dưỡng và tác dụng dược lý. Tuy nhiên bột ca cao cũng được “chống chỉ định” với những trường hợp nhất định. Việc lạm dụng uống ca cao quá nhiều cũng có thể dẫn đến những tác dụng phụ không mong muốn. Vì vậy bạn nên tìm hiểu các thông tin và hỏi ý kiến bác sĩ khi sử dụng cacao thường xuyên.