Công dụng tuyệt vời của cà rốt và những điều cần biết

• Tên tiếng Việt: Cà rốt, hồ la bặc, băn - các - đanh (Thái), cà lốt (Tày).
• Tên khoa học: Daucus carota L.
• Họ: Apiaceae (Hoa tán).
• Công dụng: Được dùng làm thuốc lợi tiểu, chữa sỏi thận, sỏi bàng quang, sát trùng, bổ, dễ tiêu, chữa thiếu máu, cơ thể suy nhược (Hạt sắc uống). Chữa đau dạ dày, lao hạch, thống phong, thấp khớp, xơ vữa động mạch.

Cà rốt là một cây sống hai năm, có rễ trụ nhẵn hay có lông. Lá mọc so le, không có lá kèm, bẹ khá phát triến, phiến lá xẻ lông chim, càng gần phía đầu càng hẹp. Hoa hợp thành tán kép, tán nhỏ mang hoa trắng hồng hay tía, lá bắc của tổng bao cũng xẻ lông chim, lá bắc của tiểu bao đơn hay xẻ ba. Đế hoa khum lõm. Lá đài nhỏ ba cạnh, cánh tràng, mọc so le. Trong tán thì ở giữa bất thụ, màu tía, còn hoa khác thì màu trắng hay hồng.

Quả bế, mỗi đôi gồm hai nửa (phân liệt quả) mỗi nửa dài 2 - 3mm, hình trứng, hai phân liệt quả dính với nhau ở mặt giáp nhau, sống phụ có phủ đầy sợi tương ứng với các ống bài tiết giả. Hạt có phôi nhũ sừng. Rễ trụ, hình dáng thay đổi tuỳ theo loại.

Phân bố: Người ta cho rằng cây cà rốt vốn nguồn gốc từ Pháp nhưng hiện nay được trồng phổ biến ở khắp các nước phương tây và phương đông. Đầu tiên là một cây thực phẩm, nhưng hiện nay lại thêm vai trò cây làm thuốc và nguồn nguyên liệu provitamin A.

Năng suất 30 đến 40 tấn củ một hecta hoặc 800 đến 200kg hạt một hecta. Trong việc trồng cà rốt người ta còn phân biệt ra ba loại cà rốt: Cà rốt dài và đỏ có thể trồng ở bất kỳ đất nào, loại củ cà rốt đỏ và dài vừa phải trồng ở những nơi đất ẩm, loại cà rốt làm thức ăn cho gia súc có năng suất cao hơn có thể trồng ở những nơi đất khô.

Thu hoạch và chế biến: Dùng củ hay quả tươi hay phơi hoặc sấy khô.

Bộ phận sử dụng được của cà rốt là củ và quả.

rong củ cà rốt có 86% - 89% nước, 0,046 độ axit tính bằng axit sunfuric, chất đạm 1 - 1,87%, chất béo 0,02 - 0,08%, gluxit (tính theo tinh bột) 9,3%, xenluloza 1,4 - 1,6%, tro 0,9 - 1,03%, một chất sterol, các photphatit (lexitin), các hợp chất pectin 1 - 3%, chất màu có tinh thể rất quan trọng bao gồm caroten α và β, các men pectaza, oxydaza, các enzym.

Mới đây người ta còn chiết từ cà rốt một chất insulin thực vật có khả năng làm giảm 1/3 đường của máu. Trong thành phần chất đạm người ta xác định được asparagin, trong thành phần chất béo các axit panmitic và oleic, trong thành phần gluxít người ta xác định sacaroza (4,6%), glucoza (4 - 6%). Trong tro có muối canxi, kali, magiê, axit phôtphoric, axit sunfuric, vết mangan, đồng, nhôm, asen, nicken, clorua v.v…

Trong củ và quả có chứa tinh dầu với hàm lượng 0,8 - 1,6%, trong tinh dầu thành phần chủ yếu là pinen, limonen, daucola và một glycol. Tuy nhiên năm 1936, Asahima và Tsukamoto đã không tìm thấy các chất nói trên trong một loại tinh dầu chiết từ quả và thân cà rốt, nhưng lại thấy chất carotola là một ancol sesquitecpenic. Tinh dầu cất từ hạt của những cây cà rốt có hình nón hay hình trụ không có thành phần trên.

Theo y học cổ truyền

Ngoài công dụng làm thức ăn, cà rốt được dùng chữa tiêu chảy trẻ em (y học thực hành, 148, năm 1967: 18) do tính chất làm giảm nhu động ruột, hút chất nhầy, độc tố vi trùng.

Theo y học hiện đại

Các tinh dầu cà rốt được dùng từ lâu trong công nghiệp rượu mùi, ngoài mùi thơm ngon, tinh dầu cà rốt cho vị dịu ngọt. Tinh dầu cà rốt còn được dùng trong kỹ nghệ nước hoa.

Quả cà rốt được dùng làm thuốc thông tiểu, điều kinh.

Củ cà rốt còn được dùng làm nguyên liệu chế caroten.

Những năm gần đây, Viện hoá dược Kharkov (Nga) nghiên cứu tìm thuốc trong nước để thay thế cho vị khellin chiết từ quả cây Ammi visnaga (L.) Lam. để chữa bệnh đau thắt ngực. Sau khi điều tra trên 600 loài cây thuộc họ Hoa tán đã đi tới kết luận là có thể dùng cao khô của quả cà rốt và quả daucarinum và anethinum dưới dạng viên, để chữa anethum qraveolens. Thuốc được chế đề với tên bệnh đau thắt ngực cấp tính và mãn tính.

Lấy 50g bột cà rốt khô hay 500g cà rốt tươi, đun sôi với 1 lít nước được súp cà rốt. Trong những ngày đầu trẻ em bị ỉa cháy mỗi ngày cho ăn 100-150ml/kg thể trọng. Súp cà rốt chia làm 6 bữa ăn, nếu truyền hoặc uống nước thì bớt lượng tương đương súp cà rốt. Những ngày sau cho ăn kèm với sữa mẹ hay sữa bò với lượng súp cà rốt giảm dần, thường thời gian điều trị 4 ngày chia như sau: Ngày đầu cho ăn súp cà rốt 100%, ngày thứ hai ăn súp cà rốt 80%, sữa mẹ hay sữa bò 20%, ngày thứ ba ăn súp cà rốt 60%, sữa mẹ hay sữa bò 40%, ngày thứ tư ăn súp cà rốt 40%, sữa mẹ hay sữa bò 60%.

Thuốc bồi bổ sức khỏe sau khi ốm nặng:

Cà rốt (thái miếng, tẩm mật sao) 30g, cây vú bò (thái lát, tẩm mật sao) 24g, hoài sơn (củ mài, sao) 24g, mạch môn (củ tóc tiên, bỏ lõi, sao) 12g, ngưu tất 12g, thổ tam thất 12g. Sắc uống.

Giảm ho khan, họng khô miệng khát:

Cà rốt rửa sạch, ăn sống; nhai nuốt dần, nhiều lần trong ngày.

Hỗ trợ trị đau dạ dày:

Hạt cà rốt, sao chín, nghiền thành bột mịn; ngày uống 3 lần, mỗi lần 6g, hoặc uống khi thấy lên cơn đau.

Nhuận tràng, thông tiện, trị táo bón:

Cà rốt 600g, ép lấy nước, pha mật ong vào uống 2 -3 lần trong ngày, mỗi lần 100- 150ml.

Chữa quáng gà:

Cà rốt 3 củ, thái lát, hấp chín, ăn nhiều ngày liên tục.

Hoặc dùng bài: Gan lợn 300g thái mỏng, cà rốt 200g. Xào chín. Ăn mỗi ngày 1 lần;.

Hoặc: Cà rốt 400g, thịt lươn 400g, xào lên ăn. 5 ngày là một liệu trình.

Làm sáng mắt, tăng cường thị lực:

Cà rốt 100g, trứng gà 2 quả. Cà rốt gọt vỏ, thái thành lát nhỏ, luộc đến khi chín thì đập trứng gà vào ăn. 5-7 ngày là một liệu trình.

Cà rốt là loài cây phổ biến ở nhiều nơi. Tuy có nguồn gốc từ thiên nhiên nhưng cà rốt có chỉ định, chống chỉ định và tác dụng phụ. Quý bạn đọc và người thân không nên tự ý sử dụng hoặc nghe theo bài thuốc kinh nghiệm. Quý bạn đọc hãy đến bác sĩ để hiểu rõ tình trạng cơ thể và tham vấn ý kiến. Hãy chia sẻ bài viết nếu thấy hữu ích. Chúng tôi mong muốn nhận được phản hồi cũng như sự quan tâm của quý bạn đọc ở bài viết khác.

Để bảo quản cà rốt được lâu hơn thì cách dễ dàng nhất là bạn có thể bảo quản ở ngăn mát tủ lạnh. Tuy nhiên, để tránh cà rốt bị mất độ ẩm và chất dinh dưỡng thì bạn nên dùng dao cắt bỏ phần ngọn trước.

Tác dụng của cà rốt có thể mang đến cho bạn nhiều lợi ích sức khỏe vì loại củ này có chứa nhiều chất xơ nhưng ít calo và đường. Đây cũng là một thực phẩm rất tốt cho gia đình bạn vì tác dụng giúp tăng cường tầm nhìn, thúc đẩy khả năng miễn dịch và hỗ trợ điều trị các bệnh mãn tính. Tuy nhiên, bạn cũng nên lưu ý ăn vừa phải để tránh tác dụng phụ ngoài ý muốn của cà rốt do ăn quá nhiều nhé. Mong rằng những thông tin mà Medigo chia sẻ sẽ giúp ích cho việc tham khảo của bạn đọc.