Mai hoa băng

• Tên tiếng Việt: Long não, Băng phiến não, Mai hoa não, Mai phiến, Mai hoa băng phiến
• Tên khoa học: Bocneola, Borneocamphor
• Công dụng: Trị trúng phong cấm khẩu, do động kinh, hôn mê, sưng, đỏ và đau mắt, đau họng, loét miệng..

Băng phiến có thể do 3 nguồn gốc:

Chế bằng phương pháp tổng hợp hóa học.

Chế từ cây Long não hương (Dryobalanops aromatica gaertn) họ Dipterocarpaceae. Cây này không thấy ở Việt Nam.

Chế từ cây Đại bi, Từ bi (Blumea balsamifera) thuộc họ Asteraceae, đó là cây thảo mập cao khoảng 2m. Thân phân cành ở phía ngọn, nhiều lông lá hình trứng dài, mép lá có thể có răng cưa hay nguyên, có nhiều lông ở cả hai mặt phiến. Cuống lá cũng có lông, cũng có khi kèm theo những lá nhỏ hình chỉ. Đầu họp thành ngù ở nách hay ở ngọn, có lông. Trong đầu có nhiều dãy hoa cái ở xung quang, còn phần giữa là hoa lưỡng tính. Màu lông có màu gỉ sắt.

Phân bố: Cây mọc hoang khắp nơi trong nước ta, từ rừng núi đến đồng bằng, thường có ở rừng núi đã phát quang, hiếm thấy ở trong rừng sâu.

Thu hoạch: Lá có thể thu hái quanh năm, nhưng tốt nhất vào mùa hè, lấy về rửa sạch phơi khô. Khi cắt để lấy Mai hoa băng phiến cần chọn vào mùa thu đông vì mùa này cây có nhiều Băng phiến.

Chế biến: Sau khi hái về, cho cành và lá đại bi đâm nhỏ rồi thêm nước vào. Đậy kín nắp nồi rồi đun với lửa nhỏ trong vòng 3 – 4 giờ cho nhựa cây kết tinh lại với nhau.

Chất tinh đặc cắt lấy từ lá và búp cây đại bì.

Trong lá băng phiến có 0.2% đến 1.88% tinh dầu và chất băng phiến. Thành phần chủ yếu của tinh dầu có d. bocneola, l. campho, xineola.2

Chất băng phiến tinh chế gồm bocneola có tinh thể trông óng ánh và trắng như hoa mai. Vì vậy, có tên mai hoa (hoa mai).

Theo y học cổ truyền

Công dụng: Chỉ thống, thanh nhiệt, tỉnh thần, khai khiếu, tịch uế, làm tan màng mộng ở mắt.

Chủ trị: Động kinh, trúng phong cấm khuẩn, đau mắt, sốt cao gây bất tỉnh, hôn mê kéo đờm, loét miệng, đau rát họng, bụng và ngực lạnh đau,…

Theo y học hiện đại

Tác dụng kháng khuẩn: Băng phiến có tác dụng ức chế một số loại nấm gây bệnh ngoài da, trực khuẩn đại tràng, liên cầu khuẩn, song cầu phế viêm và tụ cầu khuẩn.

Tác dụng dục sản: Có tác dụng dục sản trên chuột nhắt có thai giữa kỳ và cuối kỳ.

Tác dụng lên hệ thần kinh ngoại vi: Băng phiến có tác dụng giảm đau thần kinh và kích thích nhẹ đối với dây thần kinh cảm giác ngoại vi

Ngày dùng 0,03 - 0,1g (dạng viên)

• Trị đầu não đau nhức: Dùng phiến não 3g, cuộn trong giấy đốt lên, lấy lửa xông vào mũi, sau đó nôn ra đờm nhớt là bớt (Thọ Thành Phương).
• Trị họng sưng đau do nhiệt: Đăng tâm 3g, Hoàng nghiệt 1,5g, đốt tồn tính. Bạch phàn 2,1g nung qua, Băng phiến não 0,6g, tán bột mỗi lần lấy 0,3-0,6g thổi vào nơi đau (Tần Hồ Tập Giản Phương).
• Trị bệnh đỏ mũi: Dùng Phiến não điểm vào thì tự lành (Tập Giản Phương).
• Trị đau nhức răng: Mai hoa não, Chu sa tán bột, mỗi thứ 1 chút bôi vào là lành ngay (Tập Giản Phương).
• Trị mụn đỏ nổi trên mũi (Tửu tra tỷ): Não tử, trộn sữa bôi nhiều lần (Phổ Tế Phương),
• Trị viêm tai giữa, viêm ống tai ngoài, thấp chẩn vành tai: Khô phàn 10 phần, Băng phiến 1 phần xức ngoài (Trung Quốc Dược Học Đại Từ Điển).
• Trị trúng phong kinh giản, lạnh tay lạnh chân, hôn mê: Ngưu hoàng, Uất kim, Tê giác, Hoàng cầm, Hoàng liên, Hùng hoàng, Sơn chi, Chu sa, mỗi thứ 30g, Băng phiến, Xạ hương mỗi thứ 4,5g, Trân châu 1,5g, tán bột làm viên uống theo toa (An Cung Ngưu Hoàng Hoàn).

Thận trọng khi dùng cho phụ nữ mang thai

Không để băng phiến tiếp xúc với nhiệt độ cao và không cho vào lửa.

Đậy trong lọ thủy tinh thật kín, thuốc dễ bay hơi.
Băng phiến là dược liệu quý và được ứng dụng trong nhiều bài thuốc chữa bệnh. Tuy nhiên vị thuốc này có chứa độc tố vì vậy bạn cần thận trọng trong quá trình sử dụng và nên chủ động trao đổi với thầy thuốc trước khi áp dụng bài thuốc. Mong rằng những thông tin mà Medigo chia sẻ sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về loại dược liệu này.