Cây Mù U: Đặc điểm, tác dụng và bài thuốc hay

• Tên tiếng Việt: Cây Mù u, Đồng hồ, Hồ đồng, cây Cồng, Khung tung, Khchyong.
• Tên khoa học: Calophyllum inophyllum L.
• Họ: Clusiaceae (Bứa).
• Công dụng: dùng nhựa bôi chữa sưng tấy, sưng họng, cam răng tẩu mã, tràng nhạc viêm loét nhiễm trùng, tai có mủ, ghẻ, nấm tóc, viêm dây thần kinh trong bệnh cũi, thấp khớp. Dùng vỏ chữa đau dạ dày, xuất huyết bên trong.

Mù u là một cây to, cao, cành non tròn nhẵn, màu lục. Lá mọc đối, phiến dày và cứng, dài 10 – 17cm, rộng 5 – 8cm, gốc tròn hơi thuôn, đầu tù, hai mặt nhẵn, mặt trên màu lục bóng, gân nhiều và rõ, mép nguyên, cuống lá dày và dẹt, dài 0,8 – 2 cm.

Cụm hoa mọc thành chùm xim ở kẽ lá và đầu cành, hoa khá to, thơm, màu trắng, lá đài 4, khum, cánh hoa 4, nhị rất nhiều, chỉ nhị mảnh, bầu tròn, nhẵn.

Quả hạch, hình cầu, đường kính khoảng 2,5 cm, khi chín có màu vàng nhạt, vỏ quả ngoài mỏng, vỏ trong dày, cứng. Hạt có lá mầm và chứa nhiều dầu.

Phân bố: Cây Mù u phân bố rộng rãi ở Thái Lan, Malaysia, Lào, Campuchia, Philippin, Indonesia và một số đảo ở Nam Thái Bình Dương.

Ở Việt Nam, Mù u mọc hoang và được trồng ở các tỉnh miền Trung, Nam như ở: Quảng Ninh, từ Quảng Bình đến Phan Thiết, Vĩnh Long, Mỹ Tho, Gia Định, Sông Bé, Vũng Tàu.

Thu hoạch và chế biến: Phần quả thu hái tốt nhất là khi cây đã sống được 7 – 10 năm tuổi. Quả chín và tự rụng rồi khô vỏ thường sẽ cho nhiều dầu nhất. Nên thu hái từ khoảng tháng 10 cho tới tháng 2 năm sau. Phần hạt có thể dùng tươi hoặc ép để lấy dầu.

Phần nhựa có thể thu hoạch vào bất cứ thời điểm nào trong năm, thường đem đi phơi khô và tán thành bột. Rễ và lá dược liệu cũng có thể thu hái quanh năm, đem phơi hoặc sấy khô và bảo quản dùng dần.

Bộ phận dùng của cây Mù u là dầu và nhựa.

Hạt mù u chứa từ 41 - 51% dầu, hoặc có thể lên đến 73% nếu chỉ tính nhân hạt. Từ dầu thô này có thể tách ra 71,5% dầu béo và 28,5% nhựa, có loại chứa tới 90,3% dầu béo.

Dầu thô từ hạt Mù u có màu xanh lục sẫm, có mùi đặc biệt, vị đắng và rất sánh. Dầu thô đã được loại nhựa (dầu béo) sẽ lỏng hơn và có màu nâu vàng. Trong dầu béo có stearin, panmitin, olein và arachidin.

Nhựa mù u lấy được từ dầu thô có màu nâu sẫm, tan trong carbon sunfua, benzen, cồn, ete dầu hỏa và các dung môi hữu cơ khác.

Trong những năm gần đây, dầu Mù u đã được nghiên cứu kỹ hơn. Người ta chiết được acid calophylic, chất calophylotlid và một chất lacton từ hạt Mù u. Từ acid calophylic và chất calophylotlit chiết ra được acid benzoic và axetonphenon. Chất lacton đem xà phòng hóa cho axit calophylic.

Thân cây mù u có chứa một loại nhựa màu lục nhạt, cũng dùng làm thuốc. Trong vỏ cây chứa 11,9% tanin.

Trong lá, vỏ cây và rễ có chứa axit xyanhydric và một chất saponin.

Theo y học cổ truyền

Tính vị

Dược liệu có vị mặn và tính rất lạnh.

Công Năng

Tác dụng tiêu sưng, giảm đau, sát trùng, cầm máu. Vỏ se, làm săn da. Lá độc đối với cá.

Công Dụng

Phần nhựa mủ thường được dùng bôi ngoài da để làm tan sưng tấy. Đồng thời có thể dùng chữa họng sưng nhưng không nuốt được. Ngoài ra còn có tác dụng chữa các nốt mụn nhọt, tai có mủ, vết loét nhiễm trùng.

Dầu mù u mang đến tác dụng điều trị nấm tóc, ghẻ, các vết thương, chữa viêm dây thần kinh trong bệnh cùi, hỗ trợ chữa các bệnh về da nói chung. Đồng thời có thể bôi tại chỗ để trị bệnh thấp khớp.

Mủ cây có tác dụng dùng ngoài da để làm lành sẹo, đặc biệt nhất là trị vết bỏng. Vỏ có tác dụng trị xuất huyết bên trong hoặc bệnh đau dạ dày. Phần rễ cây có thể được sử dụng để chữa viêm chân răng.

Theo y học hiện đại

Các triterpenoids được phân lập từ thân và lá của Mù u có tác dụng ức chế tăng trưởng đối với các tế bào ung thư bạch cầu ở người.

Dầu mù u thể hiện tính chất chống oxy hóa và bảo vệ tế bào, và do đó lần đầu tiên có thể phục vụ như một bộ lọc UV tự nhiên trong các chế phẩm nhãn khoa.

Một chiết xuất cồn từ lá cây Mù u cho thấy tác dụng chống viêm đáng kể trong ống nghiệm.

Dầu Mù u là một thuốc kháng viêm và giảm đau đắp tại chỗ hiệu quả rõ rệt, chỉ định rộng rãi cho cả các vùng viêm tấy có vết thương, vết bỏng (Tổng quan và chuyên khảo ngắn Y Dược số 37/1988).

Tại Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh, đưa ra kết luận dầu Mù u kích thích mọc mô hạt nhanh, tạo một sẹo da mềm mại. Dầu Mù u có tính kháng khuẩn với các vi khuẩn Gram dương và Gram âm.

Dầu Mù u trộn với vôi đun nóng, bôi ngày 2 – 3 lần để chữa ghẻ, bệnh ngoài da khác.

Este etylic của dầu Mù u dùng để điều trị chứng viêm dây thần kinh do bệnh phong với liều 5 – 10ml (tiêm bắp thịt sâu) hoặc 5 - 20ml (uống). Có thể dùng nhiều ngày.

Dầu mù u còn dùng xoa bóp chữa bệnh thấp khớp.

Ngoài công dụng làm thuốc, dầu Mù u còn được dùng để thắp đèn, có thể dùng nấu xà phòng. Gỗ mù u dùng đóng thuyền và làm cột buồm.

1. Bài thuốc chữa bệnh đau dạ dày

Chuẩn bị: 20g bột vỏ mù u, 14g bột cam thảo, 1g bột quế, tá dược vừa đủ.

Thực hiện: Các vị thuốc trên đem làm thành 100 viên. Mỗi lần uống 4 viên với tần suất 2 lần/ngày.

2. Bài thuốc chữa viêm răng thối loét

Chuẩn bị: Nhựa mù u cùng với bột hoàng đơn.

Thực hiện: Hai vị thuốc trên đem trộn đều rồi bôi liên tục vào chân răng để ức chế tình trạng viêm.

3. Chữa đau xương khớp do phong thấp, chấn thương, thận hư

Chuẩn bị: 40g rễ mù u.

Thực hiện: Đem dược liệu cho vào ấm sắc chung với 1 thăng nước. Đun trên lửa nhỏ trong 30 phút. Chia lượng thuốc thu được làm 3 lần uống trong ngày, dùng với liều 1 thang/ngày.

4. Bài thuốc chữa chảy máu răng, lợi tụt xuống

Chuẩn bị: Rễ mù u cùng với rễ câu kỷ với lượng bằng nhau.

Thực hiện: Cho hết dược liệu vào ấm sắc lấy nước. Dùng nước ngậm nhiều lần trong ngày. Lưu ý ngậm vài phút rồi nhổ ra, tuyệt đối không nuốt.

5. Bài thuốc giải độc

Chuẩn bị: Nhựa mù u hoặc 120 gỗ chẻ nhỏ.

Thực hiện: Nếu là nhựa thì đem hòa trực tiếp với nước sôi ấm. Uống nhiều lần và cố móc họng để nôn hết ra. Còn đối với gỗ thì đem sắc lấy nước uống nhiều lần.

6. Bài thuốc chữa mụn nhọt, ghẻ lở

Chuẩn bị: Hạt mù u giã nhỏ và 1 ít vôi.

Thực hiện: Các vị thuốc trên cho thêm ít nước đun sôi để nguội làm thuốc bôi trực tiếp lên vùng da tổn thương. Hoặc cũng có thể dùng dầu mù u trộn với vôi rồi chưng lên để bôi.

Mù u là dược liệu được ứng dụng khá rộng rãi trong điều trị bệnh nhưng bạn cần cẩn trọng khi dùng nó. Trước khi có ý định áp dụng bất cứ bài thuốc nào từ dược liệu này nên tham khảo kỹ bác sĩ để tránh gặp rủi ro ngoại ý.

Bảo quản nơi khô ráo, thoáng mát.

Trên đây là các thông tin về đặc điểm, hình ảnh, công dụng và các bài thuốc từ Cây Mù U cũng như một số lưu ý cần quan tâm. Tuy nhiên, để bài thuốc mang lại tác dụng điều trị cao và hạn chế tác dụng phụ, người bệnh vẫn nên tham khảo chuyên gia về cách dùng và liều lượng. Mong rằng những thông tin mà Medigo chia sẻ sẽ giúp ích cho việc tham khảo của bạn đọc.