Rau Dệu: Đặc điểm, công dụng và cách dùng hiệu quả

• Tên tiếng Việt: Cây Rau Dệu, Diếp Không Cuống, Rệu Hoặc Diếp Bò, Poòng Peo, Rau Dền Nước.
• Tên khoa học: Alternanthera sessilis.
• Họ: Dền - Amaranthaceae.
• Công dụng: Rau dệu có tác dụng tiêu viêm sưng, lợi tiểu, chống ngứa và làm mát máu, điều trị chảy máu cam, bệnh đường niệu đạo và các bệnh liên quan đến đường hô hấp.

Rau dệu thuộc nhóm cây thân thảo bò sát đất. Chiều dài cơ sở từ 40 đến 60 cm. Xà lách chia thành nhiều nhánh, mỗi nhánh có rễ phụ. 

Thân cây nếu được trồng trong bóng râm thường có màu tím hoặc tím nhạt do ma thuật xanh đã biến mất. Rễ thường nông và mọc rải rác.

Các lá thường mọc đối xứng nhau, một lá mầm, có hoặc không có cuống tùy theo giống cây trồng. Kích thước lá có cuống lá dài từ 1,5 - 5 mm. Lá hình mác, thô, dài từ 4 đến 6 cm và rộng đến 2 cm.

Hoa trắng mọc ở nách lá. Hoa đơn tính, mọc thành chùm, không cuống. Hoa thường nở vào tháng cuối năm. Kết quả vào tháng 6 đến tháng 1. Mỗi quả chứa một hạt màu nâu.

Phân bố: Cây phân bố khắp nơi trên thế giới và được tìm thấy ở nhiều nước Đông Nam Á, bao gồm Lào, Campuchia, Việt Nam, các tỉnh phía nam Trung Quốc và quần đảo Indonesia. Ở Việt Nam, loại rau này được trồng phổ biến ở những nơi đất hoang, ẩm, râm, có nhiều ao hồ.

Thu hoạch:  Quanh năm.

Chế biến: thường được sử dụng dưới dạng thuốc phơi khô.

Dùng toàn thân, có thể thu hái quanh năm.

Y học cổ truyền Trung Quốc tin rằng các thành phần chính của các loại rau họ cải là flavonoid, tecpen, phenol, phytosterol và ancaloit. Bao gồm: Nước 80,3%, Glucid 1,9%, Photpho 22mg%, Canxi 98mg%, Chất xơ 2,1%, Caroten 5,1mg%, Sắt 12mg%, Vitamin C 77,7%, Protid 4,5%. Ngoài ra, nó cũng có thể chiết xuất tannin, steroid, saponin, timogenin và đường khử từ rau.

Theo y học cổ truyền

Vị thuốc có tính mát, vị ngọt.

Rau dệu có đặc tính lợi tiểu, chống viêm và giảm ngứa. Bao gồm hỗ trợ điều trị:

Các bệnh ngoài da như viêm da mủ, chàm, dị ứng.

Khó tiêu hoặc tiêu chảy, kiết lỵ, trĩ nội hoặc ngoại.

Lợi sữa sau sinh hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường.

Điều trị vết thương ngoài da.

Theo y học hiện đại

Phenolics trong rau dệu là một chất chuyển hóa chính với các đặc tính chức năng khác nhau, chẳng hạn như chống apxe, chống lão hóa, chống ung thư, chống viêm, chống xơ vữa động mạch, bảo vệ tim mạch và cải thiện chức năng tế bào nội mô.

Flavonoid trong rau đã được ghi nhận là có tác dụng chống oxy hóa, loại bỏ gốc tự do, chống viêm và chống ung thư.

Tanin đã được báo cáo là có chứa các hoạt tính kháng khuẩn, chống oxy hóa và chống viêm trong rau bina.

Etyl axetat và các hợp chất phenolic hoạt động như những chất thu dọn gốc tự do hiệu quả.

Chiết xuất ethyl acetate trong cỏ ca ri được phát hiện hoạt động như một chất điều chỉnh các kênh điện giải, điều chỉnh các chất điện giải trong thủy tinh thể của mắt. Kiểm soát kênh dẫn đến việc lọc chất điện giải tốt hơn, do đó làm giảm lượng chất điện giải trong tế bào thủy tinh thể.

Rau dệu có thể được thêm vào súp sau khi đã phơi khô. Ép nước uống hoặc nguyên liệu tươi cho các món ăn hàng ngày.

Mỗi ngày một lần, từ 60g đến 120g tươi. Khi dùng thuốc sắc khô từ 15-30g.

Điều trị chứng đi tiểu không thông, tiểu buốt: Sử dụng 80 gram rau dệu tươi, bao gồm cả lá, thân và rễ. Sau khi rửa sạch cho dược liệu vào ấm và sắc uống. Mỗi ngày uống 2 lần, uống liên tục 5 – 7 giúp giảm nhanh triệu chứng khó tiểu

Chữa đau răng: Rau dệu sắc chung với địa cốt bì, ngọn cỏ bồ

Trị mụn nhọt như tổ ong: Dùng một nắm lá rau dệu tươi đã được rửa sạch, giã nát và trộn với lòng trắng trứng gà. Sau khi vệ sinh vùng da bị mụn đắp hỗn hợp này lên và nằm thư giãn. Rửa lại mặt bằng nước ấm sau 20 – 30 phút đắp

Điều trị lỵ phân nhầy trắng lẫn máu đỏ: Dùng 20 – 30 gram rau dệu khô đem sắc với 1 chén nước. Sau khi thuốc cạn còn 7 phân, hòa thêm đường đỏ hoặc mật ong và uống nếu đó là bệnh lỵ phân màu trắng. Còn đối với bệnh lỵ phân có màu thì nên hòa đường trắng

Chữa nhọt độc: Giã nát lá rau dệu và trộn mật ong rồi đắp lên nốt mụn nhọt 2 – 3 lần trong ngày. Đắp liên tục cho đến khi nốt mụn vỡ hoặc xẹp

Trị bệnh đi cầu ra máu: Dùng cây rau dệu và cây bắt ruồi đem hấp cách thủy với thịt và ăn mỗi ngày giúp việc đi cầu dễ dàng hơn, hạn chế tình trạng xuất huyết

Điều trị phế nhiệt ho ra máu: Dùng rau dệu tươi đem giã lấy nước và thêm ít muối rồi chưng nóng lên uống

Cải thiện ung nhọt trong ruột: Sử dụng 40 gram cây rau dệu tươi đem giã, vắt lấy nước cốt. Dùng nước này hòa tan với ít rượu và uống. Mỗi ngày uống 3 lần để giúp làm tiêu nhọt trong ruột

Điều trị viêm đường tiết niệu: Dùng 100 gram rau dệu, 50 gram cam thảo đất, 50 gram rau má và 20 gram diếp cá. Sắc thuốc và uống.

Chữa hắc lào và ghẻ lở: Dùng 80 gram rau dệu nấu nước và tắm giúp giảm ngứa và cải thiện tình trạng lở loét, khó chịu trên da do hắc lào hoặc ghẻ lở gây nên

Trị sốt do siêu vi trùng gây cảm cúm: Chuẩn bị 100 gram lá rau dệu tươi và 100 gram lá tre. Tất cả các vị thuốc sau khi được làm sạch cho vào ấm, thêm 1 lít nước và đun sôi. Dùng nước này thay nước lọc uống trong ngày

Điều trị chứng hột xoài mới phát: Chuẩn bị rau dệu., gừng tươi và bèo tía, mỗi vị lượng bằng nhau. Đem rửa sạch và giã nát. Sau đó cho thêm một ít muối sắc kỹ còn 1 bát, uống khi nóng. Phần bã đem đắp vào vị trí sưng đau.

Chữa bệnh viêm gan vàng da: Sử dụng 100 gram rau dệu, 10 gram củ nghệ, 50 gram cỏ mực và 50 gram cây chó đẻ đem sắc thuốc uống

Rau dệu chứa nhiều chất dinh dưỡng quan trọng có tác dụng điều trị và ngăn ngừa nhiều loại bệnh. Vì vậy, nên bổ sung rau vào khẩu phần ăn cùng với danh sách các món ăn xen kẽ để món ăn thêm phong phú và phát huy hết giá trị dinh dưỡng trong cuộc sống hàng ngày.

Bảo quản nơi khô ráo, thoáng mát.

Trên đây là các thông tin về đặc điểm, hình ảnh, công dụng và các bài thuốc từ Rau dệu cũng như một số lưu ý cần quan tâm. Tuy nhiên, để bài thuốc mang lại tác dụng điều trị cao và hạn chế tác dụng phụ, người bệnh vẫn nên tham khảo chuyên gia về cách dùng và liều lượng. Mong rằng những thông tin mà Medigo chia sẻ sẽ giúp ích cho việc tham khảo của bạn đọc.