Rau Răm: Đặc điểm, công dụng và cách dùng hiệu quả

• Tên tiếng Việt: Rau răm, Lảo Liêu, Thủy Liễu, Phiắc Phèo, Lạ Liu.
• Tên khoa học: Polygonum odoratum Lour. 
• Họ: Polygonaceae (Rau răm).
• Công dụng: Rau răm có tác dụng kích thích tiêu hóa, dịu dục, chữa rắn cắn, ho ra máu, điều trị bệnh ngoài da (chốc, lở, sâu quảng, nấm da).

Cây sống hàng năm, toàn thân rễ và lá vỏ đều có mùi thơm đặc biệt dễ chịu. Thân mọc bò, từ mỗi đốt mọc ra rất nhiều rễ, có từng phần thân mọc thẳng đứng lên cao chừng 35-40cm. Lá đơn mọc so le, hình mác hay hình trứng mác, cuống ngắn. Bẹ chìa ngắn, chỉ đạt 1/4 hay 1/5 chiều dài mỗi đốt, trên mặt có những gân chạy song song, dài khỏi bẹ chìa thành những lóng dài. Hoa mọc thành bông hẹp, gầy, đơn độc hoặc xếp đôi hay thành chùm có ít nhánh. Quả nhỏ, ba cạnh, hai đầu nhọn, bóng nhẵn.

Phân bố: Rau răm được trồng ở khắp nơi nước ta, loài sống quanh năm nên có thể thu hoạch rau răm suốt năm.

Thu hoạch: Nên chọn cây chưa ra hoa, vừa trưởng thành và thân cây đỏ, hơi ngả tím, bởi lúc này dược tính trong cây là cao nhất.

Chế biến: Rau răm thường được dùng tươi.

Có thể dùng rau răm tươi hoặc sấy khô để dùng dần.

Tất cả các bộ phận của cây rau răm đã được sử dụng phổ biến trong các hệ thống y học cổ truyền.

Rau răm Việt Nam có chứa hóa chất gọi là flavonoid, những hóa chất này hoạt động như chất chống oxy hóa. Các flavonoid được báo cáo là flavonols: Myricetin [3,5,7-trihydroxy-2- (3,4,5-trihydroxyphenyl) - 4-chromenone] và quercetin [2- (3,4-dihydroxyphenyl) -3,5, 7-trihydroxy-4 H-chromen-4-1]; metyl flavonol [6,7-4 ', 5'-dimethylenedioxy-3,5,3'- trimethoxyflavone] và flavon [6,7-methylenedioxy- 5,3', 4 ', 5'- tetramethoxyflavone].

Rau răm có sự hiện diện của axit oxalic trong lá và điều này có thể chịu trách nhiệm cho hoạt động tăng cường tiêu hóa.

Theo y học cổ truyền

Tính vị

Rau răm có tính nóng và có tinh dầu. Vị hơi đắng và cay và có mùi hơi hắt.

Công năng

Trong Đông y, rau răm được biết đến với công dụng trừ phong hàn, hoạt huyết, tiêu độc.

Rau răm là một trong những chất phụ gia, hương liệu thực phẩm được sử dụng phổ biến nhất và theo y học cổ truyền thường được sử dụng để điều trị:

Đầy bụng khó tiêu, đau dạ dày.

Rối loạn tiêu hóa dưới dạng thuốc sắc.

Tinh dầu dùng để trị gàu.

Giảm đau, chống sưng viêm, kháng khuẩn.

Chữa ỉa chảy, khó tiêu, ngứa da, kinh nguyệt ra nhiều, trĩ.

Lá và hạt rau răm được sử dụng trong một bài thuốc dân gian chống lại bệnh ung thư.

Việc sử dụng lá và hạt bầm tím làm thuốc chữa mụn nước cũng đã được báo cáo.

Theo y học hiện đại

Hoạt động kháng khuẩn

Các chất chiết xuất từ ​​rau răm đã được sàng lọc để chống lại các vi khuẩn, vi rút và nấm khác nhau. Hoạt tính kháng khuẩn chủ yếu được thực hiện trên Helicobacter pylori gây loét tá tràng. Musa và cộng sự, đã báo cáo hoạt tính kháng khuẩn của rau răm ít nhất đối với 10 loại vi khuẩn khác nhau. Hoạt tính kháng vi rút đã được thử nghiệm chống lại vi rút Herpes simplex loại 1 (HSV-1) và vi rút viêm miệng dạng mụn nước (VSV).

Trong một nghiên cứu khác, Johnny và cộng sự cho thấy hoạt động kháng nấm của rau răm chống lại Colletotrichum gloeosporioides được phân lập từ xoài.

Hoạt động tăng cường tiêu hóa

Sự hiện diện của axit oxalic trong rau răm có tác dụng hỗ trợ, kích thích tiêu hoá, trị các chứng đau bụng, đầy hơi, khó tiêu. Nhờ có vị cay, tính ấm, tiêu thực nên rau răm thường được dùng ăn cùng trứng vịt lộn, thịt bò, thịt gà, cháo trai, hến để giúp ngon miệng, làm ấm tì vị.

Chữa các bệnh ngoài da

Nhờ vào đặc tính sát khuẩn mạnh mẽ mà rau răm sẽ làm lành nhanh chóng các bệnh ngoài da như ghẻ lở, hắc lào…

Rau răm cũng là một loại thảo mộc có hỗ trợ rất tốt cho việc chăm sóc da. Do tác dụng chống viêm và tiêu độc, được xem là một phương pháp tự nhiên tuyệt vời để loại bỏ mụn nhọt cũng như se khít lỗ chân lông.

Rau răm có đặc tính lợi tiểu

Các loại thảo mộc Việt Nam đã được biết đến là có tính chất lợi tiểu, có nghĩa là chúng có xu hướng kích thích đi tiểu. Đặc tính này của rau răm giúp giải độc cơ thể đồng thời làm sạch gan khỏi các chất độc hại khác nhau.

Tăng cường hoạt động tình dục

Jay và cộng sự, đã tiến hành một thử nghiệm lâm sàng chiết xuất cây mật nhân (200 mg mỗi ngày) kết hợp với chiết xuất từ ​​nước của rau răm (100 mg mỗi ngày). Nghiên cứu được thực hiện trên nam tình nguyện viên khỏe mạnh từ 45 - 65 tuổi. Nghiên cứu chỉ ra rằng sự kết hợp này hiệu quả hơn giả dược trong việc tăng cường hoạt động tình dục ở những người tình nguyện khỏe mạnh.

Liều lượng thích hợp của rau răm phụ thuộc vào một số yếu tố như tuổi tác, sức khỏe của người dùng và một số điều kiện khác. Tại thời điểm này, chưa có đủ thông tin khoa học để xác định liều lượng thích hợp cho rau răm. Hãy nhớ rằng các sản phẩm tự nhiên không nhất thiết phải luôn an toàn và liều lượng có thể rất quan trọng. Đảm bảo làm theo các hướng dẫn có liên quan trên nhãn sản phẩm và tham khảo ý kiến dược sĩ hoặc bác sĩ hoặc chuyên gia chăm sóc sức khỏe khác trước khi sử dụng.

Rau răm tươi có nhiều cách sử dụng khác nhau, chúng tôi xin giới thiệu bạn những cách sử dụng phổ biến nhất:

Ở Bangladesh, bộ tộc Garo sử dụng nước giã ra từ lá rau răm được sử dụng để giảm đau bụng kinh, bột lá để cầm máu, và toàn bộ cây làm thuốc trừ sâu cho các loại ngũ cốc dự trữ.

Một bộ tộc khác của Tripura sử dụng hỗn hợp lá rau răm nghiền nát với hạt tiêu đen để trị đau đầu.

Cây rau răm được sử dụng làm thuốc nhuộm tự nhiên.

Ở một huyện của Sylhet, cây được nghiền nát giúp cầm máu và ở Rema-Kalenga, lá được dùng chữa đau dạ dày.

Nước ép của lá được dùng để chữa nhiều bệnh về sức khỏe như nhức đầu, đau nhức, đau răng, gan to, loét dạ dày, kiết lỵ, chán ăn, dùng để bôi lên vết thương, bệnh ngoài da.

Ở Việt Nam, thân và lá làm thuốc lợi tiểu, tẩy giun sán.

Trong khi đó, rễ cây rau răm được dùng làm thuốc kích thích, lợi tiểu, thuốc diệt giun, thuốc bổ và thuốc tẩy giun sán.

Rau răm chữa cảm cúm

Rau răm dùng kết hợp với gừng chữa cảm cúm. Sử dụng 1 nắm rau răm và 3 lát gừng đem giã nhuyễn và vắt lấy nước uống.

Ngoài ra có thể sử dụng loại rau này kết hợp với các vị thuốc Đông y khác để sắc uống với tỷ lệ là: Rau răm 20g, xương bồ 16g, tía tô 20g, kinh giới 16g, kiện 10g và bạch chỉ 10g, đem tất cả sắc uống 2-3 lần/ngày.

Rau răm chữa nôn mửa, tiêu chảy

Hạt rau răm gồm 20g, hương nhu 40g sắc lấy nước uống, chia thành 3 lần uống/ngày.

Đầy hơi trướng bụng, tiêu hoá kém

Dùng một nắm rau răm rửa sạch giã nhỏ vắt lấy nước uống. Phần bã còn lại đắp vào bụng, kết hợp với massage nhẹ nhàng.

Kết hợp rau răm (khô) 16g, lương khương 12g, bạch truật 12g, kinh giới 16g quế 10g và gừng nướng 4g. Đổ nước 2 bát, sắc còn 1 bát. Chia 2 lần uống trong ngày trị đau bụng, tiêu chảy.

Chữa vết thương do rắn cắn

Giống như chữa đầy bụng, rau được sử dụng ở dạng tươi, sau đó đem giã nhuyễn và vắt lấy nước uống. Phần bã đắp lên vết thương, sau đó băng lại. Đây chỉ là phương pháp sơ cứu ban đầu. Sau khi thực hiện phương pháp này, người bị rắn cắn cần nhanh chóng đến cơ sở y tế.

Chữa tiêu chảy do nhiễm lạnh

Dùng 16g rau răm ở dạng khô, kết hợp với các vị thuốc như: Kinh giới 16g, lương khương 12g, bạch truật 12g, quế 10g và gừng nướng 4g. Nấu các vị thuốc này trong 2 bát nước cho đến khi sắc lại thành 1 bát. Mỗi ngày uống 2 lần.

Chữa nước ăn tay chân

Nước cốt rau răm tươi còn được dùng để chữa nước ăn tay chân. Lưu ý là sau khi thoa cần giữ cho vết thương khô ráo. Một ngày sử dụng 2 lần (giữ cho vết thương được khô ráo để chống bội nhiễm).

Chữa tê, vết thương bầm tím, sưng đau

Rau răm tươi giã nát, trộn với long não hoặc dầu long não, xoa bóp vào vùng da tổn thương, sưng đau.

Chữa mụn nhọt ở giai đoạn đầu

Rau răm có tác dụng chống viêm, tiêu độc và hoạt huyết. Rau còn tươi đem giã nhỏ với vài hạt muối sau đó đắp vào mụn nhọt để giảm cảm giác sưng nóng do mụn gây ra.

Rau răm không có độc tính. Tuy nhiên, dùng với liều lượng quá nhiều có thể gây hại cho sức khỏe. Tính vị của loại rau này là nóng. Dùng nhiều sẽ gây thương tổn đến tụy và giảm tinh khí. Điều này gián tiếp ảnh hưởng đến ham muốn tình dục của cả nam và nữ.

Thêm vào đó, phụ nữ dùng quá nhiều rau răm có thể mất kinh nguyệt. Nếu đang trong chu kỳ thì dễ bị rong kinh. Ngoài ra, người có máu nóng, thể trạng ốm yếu cũng được các bác sĩ khuyên là không nên ăn nhiều rau răm.

Mang thai và cho con bú: Không có đủ thông tin đáng tin cậy để biết liệu rau mùi Việt Nam có an toàn để sử dụng khi mang thai hoặc cho con bú hay không. Giữ an toàn và tránh sử dụng.

Nếu muốn dùng tươi, rau được bảo quản nơi khô ráo, thoáng mát. Có thể bao lại và để trong ngăn mát tủ lạnh. Không để rau tiếp xúc quá lâu với ánh nắng mặt trời sau khi hái. Nếu để ở điều kiện bình thường thì cần tưới nước thường xuyên để rau tươi lâu hơn.

Nếu muốn dùng khô và bảo quản được lâu hơn, người ta thường phơi loại rau này dưới ánh nắng mặt trời hoặc sấy khô bằng dụng cụ chuyên dụng.

Trên đây là các thông tin về đặc điểm, hình ảnh, công dụng và các bài thuốc từ cây Rau răm cũng như một số lưu ý cần quan tâm. Tuy nhiên, để bài thuốc mang lại tác dụng điều trị cao và hạn chế tác dụng phụ, người bệnh vẫn nên tham khảo chuyên gia về cách dùng và liều lượng. Mong rằng những thông tin mà Medigo chia sẻ sẽ giúp ích cho việc tham khảo của bạn đọc.