Tác dụng của bột sắn dây và những lưu ý khi sử dụng

Sắn dây hay còn được gọi là Bạch cát, Cát căn, Phấn cát căn,... là giống cây họ Đậu với danh pháp khoa học là Fabaceae. Thuộc nhóm dây leo sống lâu năm, mọc hoang trong rừng hoặc được trồng tại vườn. Rễ sắn dây phát triển thành củ dài và to, hình trụ thon dài khoảng 15cm, đường kính khoảng 6 - 8cm, trong lượng có thể tới 20kg. Củ sắn dây rắn, chắc, nặng, và chứa nhiều bột. Có vị ngọt, tính hàn, mùi thơm nhẹ.

Mùa thu hoạch củ sắn dây kéo dài từ cuối tháng 10 đến tháng 4 hằng năm. Sau khi thu hoạch, chúng sẽ được rửa sạch, gọt vỏ, cắt khúc dùng để luộc ăn hoặc làm thành bột sắn dây để tích trữ lâu ngày.

Để làm bột sắn dây, người ta làm sạch củ sắn dây, xay nhuyễn với nước rồi để tinh bột sắn dây lắng xuống, cuối cùng mang phơi khô, bẻ miếng nhỏ là đã thu được một loại tinh bột thơm ngon, giàu dưỡng chất.

Về giá trị dinh dưỡng, bột sắn dây chứa rất nhiều dưỡng chất tốt cho sức khoẻ của con người như:

• Các isoflavone như Puerarin, Daidzein C₁₅H₁₀O₄, Daidzein C₂₁H₂₀O₉,... - hoạt chất tự nhiên có chức năng gần giống Estrogen, giúp cải thiện nội tiết tố, làm đẹp da và giữ dáng cho phụ nữ.

• Chất daidzein (tác dụng giãn cơ) và chất genistein (giúp giảm mỡ bụng, chống oxy hóa và cải thiện vóc dáng,...)
• 12 - 15% thành phần bột sắn dây là tinh bột (amylose và amylopectin), hầu như không hề chứa chất béo hay protein.
• 75% thành phần bột sắn dây là tinh bột đề kháng, đặc biệt có lợi cho sức khỏe đường ruột. 
• Bên cạnh đó, bột sắn dây còn cung cấp một lượng lớn vitamin C cho cơ thể.

Sắn dây đã được sử dụng trong rất nhiều bài thuốc y học cổ truyền từ hàng trăm năm về trước. Sắn dây có thể dùng để chữa cảm sốt, nhức đầu, khát nước, ban sởi mới phát, giải nhiệt, mụn nhọt,.... Bột sắn dây dùng để pha nước uống giúp thanh nhiệt, giải cảm, cầm tiêu chảy. Ngoài ra, bột sắn dây còn là nguyên liệu làm đẹp của các chị em khi được kết hợp với trứng gà, các loại trái cây… để dưỡng da, trị nám, tẩy tế bào chết.

Sau đây là những lợi ích phải kể đến khi nhờ việc bổ sung bột sắn dây: 

Làm đẹp

Bột sắn dây có thể sử dụng làm mặt nạ giúp trị nám hiệu quả. Ngoài ra, bột sắn dây còn có hoạt chất genistein, giúp giảm cân và giữ vóc dáng cân đối.

Cách làm mặt nạ bột sắn dây để trị nám:

• Trộn đều 3 thìa bột sắn dây với 1 phần lòng trắng trứng gà cho tới khi hòa quyện thành một hỗn hợp sánh mịn
• Rửa sạch mặt bằng nước ấm và sữa rửa mặt để giúp giãn lỗ chân lông;
• Đắp hỗn hợp lên da mặt đang ẩm, massage khoảng 3 - 5 phút, giữ hỗn hợp trên da khoảng 15 phút;
• Rửa sạch mặt bằng nước ấm rồi lau khô;
• Thực hiện 2 - 3 lần/tuần.

Cách dùng bột sắn dây để giảm cân

Để giảm cân hiệu quả với bột sắn dây, bạn chỉ cần pha 300ml nước với 15g bột sắn dây cùng 1 thìa nước cốt chanh và sử dụng mỗi ngày. Công thức này còn giúp cơ thể giúp cơ thể bạn thanh nhiệt, giải độc hiệu quả.

Bổ sung sắt

Bột sắn dây là một nguồn cung cấp sắt tự nhiên rất tốt cho cơ thể. Bạn có thể bổ sung cho cơ thể khoảng 13% lượng sắt mà cơ thể cần chỉ với việc uống một cốc sắn dây mỗi ngày. Bột sắn dây còn hỗ trợ cải thiện tình trạng thiếu máu rất tốt.

Chống oxy hóa

Một cốc bột sắn dây có thể cung cấp 8% lượng Mangan cơ thể cần mỗi ngày. Mangan là một trong số những khoáng chất thiết yếu giúp chuyển hóa cholesterol và axit amin, giúp chống oxy hóa cho cơ thể khỏe mạnh.

Chắc khỏe xương

Hàm lượng Canxi lớn trong bột sắn dây có thể giúp hỗ trợ bạn cải thiện các vấn đề về răng và xương khớp rất hiệu quả. Là thành phần chính cấu thành nên xương và răng, Canxi đóng vai trò rất quan trọng trong việc giúp răng và xương của bạn chắc khỏe.

Tốt cho phụ nữ có thai

Hàm lượng Vitamin B9 (Folate) chứa trong sắn dây rất cao, góp phần quan trọng trong quá trình tạo ADN và phân chia tế bào. Đồng thời, bổ sung lượng Vitamin B này trong thai kỳ cũng góp phần rất lớn chống lại tình trạng khuyết tật ống thần kinh. Vậy nên bột sắn dây được xem là một thực phẩm thiết yếu dùng cho bà bầu.

Giúp cải thiện vòng 1

Bột sắn dây có thể giúp kích thích tăng trưởng vòng 1 hiệu quả nhờ thúc đẩy sản sinh nội tiết tố Estrogen. Tinh bột trong bột sắn dây có thể cung cấp nhiều Protein và Lecithin - hỗ trợ sản sinh estrogen. Bạn có thể pha bột sắn dây với nước ấm, sữa đặc hoặc nước chanh, uống liên tục trong 1 tháng để cảm nhận hiệu quả.

Hỗ trợ hạ nhiệt

Trong Y học Cổ truyền, sắn dây còn được gọi là cát căn, đây là một vị thuốc tính hàn có tác dụng giải nhiệt.

Vậy nên bột sắn dây có thể hỗ trợ để hạ nhiệt khi bị nóng trong người hay hạ sốt. Tuy nhiên, chúng phải được nấu chín hoặc pha cùng nước đã đun sôi để tránh bị đau bụng.

Hỗ trợ cải thiện hệ tiêu hóa và giúp tăng cân

Lượng tinh bột lớn trong sắn dây là thành phần hỗ trợ cải thiện hệ tiêu hóa, giúp bạn ăn ngon miệng và hấp thụ chất dinh dưỡng tốt hơn, từ đó hỗ trợ tăng cân hiệu quả.

Cải thiện sức khỏe đường ruột

Bột sắn dây có hàm lượng tinh bột đề kháng lớn - có tác dụng cực tốt cho đường ruột. Ở ruột già, tinh bột đề kháng sẽ hỗ trợ sản sinh các lợi khuẩn để gia tăng khả năng chống lại các vấn đề thường hay mắc phải do rối loạn hệ vi sinh đường ruột, nhất là bệnh viêm ruột.

Đồng thời, tinh bột đề kháng còn có thể sản sinh axit butyric - tiến hành bảo vệ các biểu mô và lớp lót niêm mạc ruột, tránh xảy ra các sự tổn thương bên trong.

Trong Đông y, sắn dây là loại dược liệu được sử dụng phổ biến vì có tác dụng giải cơ, thanh nhiệt, giải độc và giải khát. Một số bài thuốc từ sắn dây như sau:

Giúp giải cảm

Trong cuốn Thương hàn luận - Y Học Cổ Truyền có bài thuốc Cát căn thang được sử dụng để điều trị chứng cảm phong hàn biểu thực với những triệu chứng như sốt, đau nhức mình mẩy, miệng khát, không có mồ hôi, sợ gió, sợ lạnh.

Bài thuốc gồm: cát căn 12g, ma hoàng 9g, quế chi 6g (bỏ vỏ), sinh khương 9g (cắt lát), cam thảo 6g (chích), thược dược 6g, đại táo 12 quả. sắc với 1000ml nước còn 300ml, chắt nước bỏ bã, chia làm 3 lần uống trong ngày.

Trị chảy máu mũi không cầm

Theo Thánh Huệ Phương, chữa chảy máu mũi không cầm thì dùng củ sắn dây sống, giã ép lấy nước rồi cho người bị bệnh uống 3 lần thì sẽ khỏi.

Chữa cảm nắng

Dùng 12g bột sắn dây, hòa cùng nước đun sôi để nguội, thêm chút đường, khuấy đều rồi cho người bị cảm nắng uống là được.

Chữa say rượu

Trộn chung 30g bột hoa sắn dây với 15g bột cam thảo. Pha 3g hỗn hợp trên với nước nguội cho người say rượu uống. Hoặc có thể lấy 20g hoa sắn dây khô nấu với 1 lít nước, chia ra uống nhiều lần trong ngày.

Chữa đại tiện ra máu

Khuấy đều 1 lít nước sắn dây tươi cùng với nước ngó sen tươi tỷ lệ 1:1, cho người bệnh uống từng ít một cho tới khi hết bệnh thì có thể ngừng uống.

Hỗ trợ chữa kiết lỵ do nhiệt

Hoà tan 300ml nước với 15g bột sắn dây cùng, thêm 1 lượng đường vừa đủ. Cho nước lên bếp, khuấy chín đặc, để nguội thì ăn, ngày ăn 2 - 3 lần.

Chống ngứa do mồ hôi trộm

Trộn đều hỗn hợp 5g bột sắn dây, 5g thiên hoa phấn cùng với 20g hoạt thạch. Rắc hỗn hợp lên khu vực bị ngứa, mát xa nhẹ là được.

Để sử dụng bột sắn dây an toàn, hiệu quả thì mọi người cần lưu ý một số vấn đề sau đây:

• Không nên sử dụng bột sắn dây cho người mắc bệnh dương khí hư có các biểu hiện như: đại tiện lỏng, chân tay lạnh; miệng nhạt, hay cảm thấy đầy hơi trướng bụng, lưỡi ít rêu trắng mỏng, không có cảm giác khát nước.
• Nếu sử dụng bột sắn dây cho trẻ em, nên nấu chín bột sẵn rồi mới cho trẻ dùng. Vì sắn dây có tính hàn, có thể thanh nhiệt tốt nhưng khi dùng cho trẻ không bị nhiệt sẽ lạnh bụng, dễ dẫn đến tình trạng đau bụng, gây tiêu chảy. 
• Không sử dụng bột sắn dây cho thai phụ có dấu hiệu động thai, nguy cơ sảy thai,... vì có thể sẽ khiến cho dạ con bị co bóp dẫn đến sảy thai.
• Không sử dụng bột sắn dây với mật ong để tránh sản sinh ra các chất gây hại cho sức khỏe.

• Ướp hoa bưởi chung với sắn dây tuy sẽ giúp bột sắn dây có hương thơm nhưng lại làm giảm dược tính trong bột.
• Không sử dụng bột sắn dây vào sáng sớm ở những người có tiền sử huyết áp thấp, cơ thể suy nhược.
• Không sử dụng bột sắn dây vào ban đêm. Hệ tiêu hóa hoạt động nhiều hơn vào ban đêm sẽ gây ảnh hưởng xấu tới chức năng dạ dày.
• Không sử dụng bột sắn dây khi đói. Thời điểm tốt nhất để uống bột sắn dây trong ngày là từ 30 - 60 phút sau bữa trưa hoặc tối.
• Không pha bột sắn dây với lượng đường quá nhiều

Ngoài ra, việc sử dụng một lượng lớn bột sắn dây chưa được chế biến đúng cách có thể dẫn đến ngộ độc cyanua cấp. Vì vậy bạn nên kiểm tra kỹ lượng về chất lượng bột sắn dây trước khi dùng, chỉ mua bột sắn dây từ những cơ sở có uy tín. Người khoẻ mạnh cũng chỉ nên uống một ly bột sắn dây hàng ngày. 

Bột sắn dây là một loại thực phẩm mang đến rất nhiều lợi ích cho sức khỏe. Bạn cần tìm hiểu kỹ càng cách chế biến, sử dụng để tối ưu hoá tác dụng của bột sắn dây. Đồng thời, không nên lạm dụng và cần cẩn trọng khi sử dụng để tránh những hệ luỵ không mong muốn. Hy vọng thông tin bài viết trên của Medigo tổng hợp, biên soạn sẽ hữu ích với bạn.

Nguồn tham khảo: Tổng hợp